Versnel je circulaire transitie met dei+ en win aan impact, talent en draagvlak

Ontdek hoe DEI+ je circulaire transitie versnelt én eerlijk maakt: van inclusief ontwerp en toegankelijke reparatie tot rechtvaardige ketens die innovatie, talent en draagvlak vergroten. Je leest hoe je met materialiteitsanalyse, slimme inkoop en lokale partnerschappen concrete stappen zet, inclusief KPI’s die sociale én circulaire waarde meten. Zo verlaag je risico’s en voldoe je makkelijker aan CSRD en nieuwe EU-regels, terwijl je oplossingen bouwt die voor iedereen werken.

Wat is dei+ binnen de circulaire economie

DEI+ binnen de circulaire economie betekent dat je circulariteit niet alleen technisch en ecologisch benadert, maar ook sociaal rechtvaardig en inclusief maakt. DEI staat voor diversiteit (een mix van achtergronden, perspectieven en talent), gelijkwaardigheid (gelijke kansen door drempels weg te nemen, niet iedereen hetzelfde behandelen maar krijgen wat nodig is) en inclusie (iedereen kan meedoen en heeft invloed). Het plus-teken verwijst naar aanverwante principes zoals toegankelijkheid, sociale rechtvaardigheid en belonging: je zorgt dat mensen zich welkom voelen en dat voordelen en lasten eerlijk worden verdeeld. In de praktijk is DEI+ de lens waarmee je alle onderdelen van een circulair systeem ontwerpt en bestuurt: van productontwerp en materiaalkeuze tot logistiek, reparatie, hergebruik en dienstverlening.

Het gaat om toegankelijke producten en services, ketens zonder uitbuiting, eerlijke tarieven die ook werken voor lage inkomens, veilige banen in recycling en refurbish, en besluitvorming waarin lokale gemeenschappen, medewerkers en leveranciers echt gehoord worden. Zo versterk je de businesscase: meer innovatie, beter draagvlak en minder risico’s, terwijl je voorkomt dat circulaire oplossingen onbedoeld mensen uitsluiten of milieuwinst afwentelen op kwetsbare groepen. Kort gezegd: DEI+ zorgt dat je circulaire economie werkt voor iedereen, nu en later, en maakt de transitie zowel sneller als eerlijker.

Begrippen uitgelegd: diversiteit, gelijkwaardigheid, inclusie en het plus-teken

Diversiteit gaat over de mix van mensen en perspectieven die je rond je circulaire producten en diensten verzamelt: verschillen in achtergrond, leeftijd, kennis, cultuur en neurodiversiteit. Gelijkwaardigheid betekent dat je gelijke uitkomsten nastreeft door drempels weg te nemen, bijvoorbeeld door betaalbare reparatie-opties en eerlijke toegang tot retourstromen. Inclusie is de praktijk: iedereen kan meedoen, wordt serieus genomen en heeft invloed op keuzes in ontwerp, logistiek en service.

Het plus-teken staat voor aanverwante waarden zoals toegankelijkheid, sociale rechtvaardigheid, veiligheid en belonging: je zorgt dat processen begrijpelijk, betaalbaar en veilig zijn, ook voor kwetsbare groepen. In een circulaire economie vertaal je deze begrippen naar concreet beleid, zoals inclusief ontwerp, fatsoenlijke banen in recycling en bruikbare communicatie voor elke gebruiker.

Hoe dei+ en circulariteit elkaar versterken

DEI+ en circulariteit versterken elkaar omdat je met diverse teams beter ontwerpt voor echte gebruikers en zo producten krijgt die langer meegaan, makkelijker te repareren zijn en vaker terugkomen in omloop. Als je toegankelijkheid en betaalbaarheid meeneemt, verlaag je drempels voor reparatie, deelplatforms en terugname, wat de materiaalterugwinning verhoogt. Inclusieve participatie met medewerkers, leveranciers en buurtbewoners levert lokale inzichten op voor slimme inzamelpunten, veilige werkprocessen en eerlijke banen in recycling en refurbish.

Gelijkwaardigheid in de keten voorkomt sociale dumping en reputatierisico’s, terwijl supplier diversity je veerkracht vergroot. Transparante communicatie bouwt vertrouwen en stimuleert gedragsverandering, waardoor je circulaire diensten sneller worden geadopteerd. Zo versnelt DEI+ de circulaire transitie én verbetert het je impact, innovatiekracht en businesscase.

Relevante trends en wetgeving in Nederland en België

Je ziet een duidelijke beweging waarbij circulariteit en sociale eisen samen optrekken. Op EU-niveau verplicht de CSRD grote bedrijven om te rapporteren over zowel milieu- als sociale impact, terwijl de nieuwe ecodesignregels, het recht-op-reparatie en het digitale productpaspoort reparatie, hergebruik en ketentransparantie stimuleren. In Nederland sturen het Nationaal Programma Circulaire Economie en uitbreidingen van producentenverantwoordelijkheid, zoals voor textiel en elektronica, op hoogwaardig hergebruik, met ruimte voor sociale criteria in inkoop via MVOI.

In België versnellen regionale plannen (onder meer via OVAM) en striktere UPV-regelingen voor verpakkingen, batterijen en elektronica, gecombineerd met sociale clausules in overheidsopdrachten. Trends die je nu moet oppakken: ketenzorgplicht en due diligence, supplier diversity, leefbaar loon in risicoketens, en inclusieve, lokale reparatie- en refurbishbanen.

[TIP] Tip: Stel inclusiedoelen verplicht in circulaire inkoop en partnerselectie.

Waarom dei+ onmisbaar is voor de circulaire transitie

DEI+ is onmisbaar omdat de circulaire transitie alleen werkt als iedereen kan meedoen én profiteert. Zonder diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie krijg je oplossingen die mooi zijn op papier maar in de praktijk niet worden gebruikt, te duur zijn voor bepaalde groepen of de lasten afwentelen op mensen met minder macht in de keten. Door DEI+ als lens te gebruiken ontwerp je producten en diensten die toegankelijk, betaalbaar en begrijpelijk zijn, en organiseer je ketens met veilige, fatsoenlijke banen en eerlijke verdeling van risico’s en opbrengsten. Dat levert meer innovatie op, omdat diverse teams betere problemen oplossen, en versnelt adoptie, omdat je samen met medewerkers, klanten en communities ontwerpt.

Tegelijk verlaag je risico’s: je voorkomt sociale misstanden, voldoet makkelijker aan opkomende zorgplicht en rapportage-eisen, en bouwt vertrouwen bij afnemers en financiers. Supplier diversity en inclusieve inkoop maken je leveringsketen veerkrachtiger, terwijl training en doorstroomkansen talent aantrekken en behouden. Zo maakt DEI+ je circulaire strategie effectiever, schaalbaar en toekomstbestendig.

Sociale rechtvaardigheid en de just transition (eerlijk verdeelde baten en lasten)

Een just transition betekent dat je de circulaire transitie zo inricht dat de kosten en voordelen eerlijk worden verdeeld, nu en verderop in de keten. Je voorkomt dat milieuwinst wordt afgewenteld op kwetsbare groepen, bijvoorbeeld door vervuiling of onzekere banen in recycling. Dat begint met leefbare lonen, veilige werkomstandigheden en doorgroeikansen in repair en refurbish, plus her- en bijscholing voor mensen van wie het werk verandert. Je zorgt voor toegankelijke en betaalbare diensten, zoals reparatie en deelopties in elke wijk, zodat niet alleen kapitaalkrachtige klanten profiteren.

Betrek lokale communities en medewerkers vroegtijdig bij beslissingen over inzamelpunten, logistiek en ontwerp. Werk met ketenzorgplicht en transparantie, en richt eenvoudige feedback- en klachtenkanalen in. Zo bouw je vertrouwen én versnel je een circulaire economie die werkt voor iedereen.

Innovatie, talent en draagvlak in je organisatie

DEI+ geeft je innovatiekracht een boost omdat diverse teams meer invalshoeken meenemen en sneller tot bruikbare oplossingen komen voor reparatie, hergebruik en nieuwe servicemodellen. Dat werkt alleen als je psychologische veiligheid creëert (je durft ideeën te delen en fouten te maken) en inclusief leiderschap laat zien: doelen helder, feedback eerlijk, krediet delen. Zo trek je talent aan én houd je het vast, zeker voor schaarse skills in circular design, data en repair.

Richt instroom en ontwikkeling gelijkwaardig in met stages, leerwerkplaatsen en interne doorstroom naar circulaire rollen. Bouw draagvlak door medewerkers en klanten vroeg te betrekken bij pilots, resultaten transparant te maken en successen zichtbaar te vieren. Zo wordt je circulaire strategie van iedereen, niet alleen van een projectteam.

Risico’s van een niet-inclusieve circulaire aanpak

Een circulaire strategie zonder DEI+ lijkt efficiënt, maar vergroot juist je risico’s. Niet-inclusieve keuzes raken je klant, keten en continuïteit.

• Markt- en gebruiksrisico’s: producten en services sluiten niet aan op diverse behoeften; barrières zoals hoge borgsommen, verplichte abonnementen of digital-only service sluiten mensen met lage inkomens of beperkte digitale toegang uit; retour, hergebruik en reparatie blijven achter.
• Keten-, arbeids- en omgevingsrisico’s: eenzijdige kostensturing vergroot kans op onveilige arbeid, lage lonen en mensenrechtenschendingen; gebrek aan participatie in buurten rond inzamelpunten of verwerkers ondermijnt draagvlak en leidt tot vertragingen, protest of stopzetting; reputatieschade neemt toe.
• Juridische en strategische risico’s: grotere kans op non-compliance met zorgplicht, due diligence en CSRD met boetes, claims en rapportagerisico’s; plus verlies aan talent, hogere uitstroom, leveringsrisico’s en gemiste innovatie door homogene teams en bias.

Door DEI+ vanaf het begin te integreren, verklein je deze risico’s en vergroot je de waardecreatie. Inclusieve circulariteit is daarmee geen nice to have, maar randvoorwaarde voor succes.

[TIP] Tip: Budgetteer vergoedingen en vertaling voor diverse deelnemers in circulaire pilots.

Zo integreer je dei+ in je circulaire strategie

Begin met een dubbele materialiteitsanalyse waarin je niet alleen milieu- maar ook sociale impacts en kansen in kaart brengt langs je hele waardeketen. Betrek medewerkers, klanten, leveranciers en lokale communities vroeg via interviews en co-creatiesessies, zodat je ontwerp, logistiek en service echt aansluiten. Vertaal DEI+ naar ontwerpprincipes: producten die toegankelijk en repareerbaar zijn, duidelijke instructies in eenvoudig taalgebruik, betaalbare opties zonder hoge borg of digitale drempels. Leg inkoopcriteria vast voor leefbaar loon, veiligheid, supplier diversity en traceerbaarheid, en koppel langdurige partnerschappen aan scholing en doorstroomkansen in repair en refurbish.

Richt governance scherp in: expliciete doelen, budget, eigenaarschap op MT-niveau en een crossfunctioneel team dat circulariteit, HR, inkoop en operations verbindt. Meet wat ertoe doet met KPI’s voor hergebruik, reparatie, inclusieve deelname en arbeidskwaliteit, en koppel die aan beloning en rapportage. Start met pilots, leer van feedback, schaal wat werkt en communiceer transparant zonder greenwashing of wokewashing. Zo veranker je DEI+ in je processen én maak je je circulaire strategie effectief, eerlijk en schaalbaar.

Analyseer je waardeketen en materialiteit (wat echt impact heeft)

Begin met het in kaart brengen van je volledige waardeketen, van grondstoffen en toeleveranciers tot gebruik, retourstromen en end-of-life. Zoek naar hotspots waar zowel milieu- als sociale impact samenkomt: risico’s op lage lonen of onveilig werk, beperkte toegankelijkheid voor klanten met een klein budget, of barrières voor reparatie en hergebruik. Denk in dubbele materialiteit: wat heeft de grootste impact op mensen en milieu én wat is financieel en strategisch het meest bepalend voor je bedrijf.

Gebruik data zoals spend, LCA’s, klachten en incidenten, en vul die aan met gesprekken met medewerkers, leveranciers, repair-partners en lokale communities. Prioriteer op ernst, schaal en herstelbaarheid, koppel issues aan circulaire hefbomen (ontwerp, inkoop, reparatienetwerk, logistiek terug) en definieer heldere baselines en KPI’s. Zo richt je je inspanningen op wat er echt toe doet.

Inclusief ontwerp en circulaire services (repair, lease, share)

Inclusief ontwerp en circulaire services begin je met producten die modulair zijn, onderdelen die je makkelijk vervangt met standaardgereedschap, en instructies in duidelijke taal met pictogrammen. Zorg dat prijzen en voorwaarden laagdrempelig zijn: betaalbare reparatie, geen hoge borg, flexibele betaalopties, en eenvoudige retour- en ruilroutes. Maak services toegankelijk met nabijgelegen servicepunten, rolstoeltoegankelijke balies, ruime openingstijden en een ophaalservice voor reparatie.

Digitale toegang moet inclusief zijn: een gebruiksvriendelijke app én alternatieven via telefoon of balie, met aandacht voor privacy en dataminimalisatie. Werk samen met lokale repaircafés, sociale ondernemingen en wijkinitiatieven om skills en banen te creëren. Bij lease en deelmodellen kies je transparante voorwaarden, verzekeringen zonder kleine lettertjes en eerlijk fair-usebeleid, zodat iedereen met vertrouwen kan meedoen.

Inkoop, partners en lokale community’s

Met slimme inkoop koppel je DEI+ rechtstreeks aan je circulaire doelen. Stel duidelijke criteria op voor circulaire prestaties, leefbaar loon, veilige werkomgeving, inclusieve werkpraktijken en traceerbaarheid, en werk met leveranciersdiversiteit zodat je niet afhankelijk bent van één type partij. Sluit langlopende partnerschappen met sociale ondernemingen, refurbishers en lokale repairbedrijven, en koppel die aan opleiding en doorstroomkansen.

Betrek community’s vanaf het begin via co-creatie over inzamelpunten, servicevoorwaarden en prijsmodellen, zodat je drempels ziet vóór ze ontstaan. Leg eenvoudige feedback- en klachtenkanalen vast en bied communicatie in begrijpelijke taal. Veranker due diligence in contracten en audits, maar zet net zo goed in op begeleiding en gezamenlijke verbeterplannen. Zo bouw je een keten die veerkrachtig, rechtvaardig en toekomstbestendig is.

[TIP] Tip: Betrek diverse gemeenschappen bij ontwerp en hergebruik via betaalde co-creatiesessies.

Meten, rapporteren en continu verbeteren

Om DEI+ echt te laten landen in je circulaire strategie, stuur je op een compacte set KPI’s die milieu- én sociale waarde zichtbaar maken. Denk aan materiaalterugwinning, reparatiesucces, retour- en hergebruikpercentages, productlevensduur en CO-besparing, naast sociale indicatoren zoals betaalbaarheid en toegankelijkheid van services, klanttevredenheid per doelgroep, doorlooptijd tot reparatie, aandeel leveranciers met leefbaar loon, veiligheid (incidentfrequentie), opleiding en doorstroom naar circulaire functies, en spend bij sociale of diverse leveranciers. Zet eerst een baseline en heldere definities neer, borg datakwaliteit en leg eigenaarschap per KPI vast. Verzamel data uit servicecentra, kassasystemen, leveranciersportalen en waar beschikbaar via het digitale productpaspoort (productinformatie die reparatie en hergebruik ondersteunt).

Rapporteer transparant volgens dubbele materialiteit: wat het meest telt voor mensen en milieu en voor je bedrijfswaarde, en licht methodes, aannames en beperkingen toe om greenwashing of wokewashing te vermijden. Laat interne en externe stakeholders meelezen via dashboards, klant- en medewerkerspanels en, waar passend, onafhankelijke toetsing. Maak verbeteren cyclisch met pilots, A/B-tests, root-cause analyses en een vaste cadans om te leren, bij te sturen en op te schalen. Zo wordt meten geen papieren exercitie, maar de motor achter een eerlijke, effectieve en steeds slimmere circulaire uitvoering.

KPI’s en meetmethoden voor dei+ en circulariteit

Onderstaande tabel koppelt kern-KPI’s aan heldere meetmethoden en relevante rapportagekaders, zodat je DEI+ en circulariteit consistent en vergelijkbaar kunt meten. Kies de KPI’s die passen bij je materialiteitsanalyse en waardeketen.

Start met een beperkte set materiële KPI’s, koppel ze aan betrouwbare databronnen en een vast meetritme, en rapporteer onder ESRS/GRI voor vergelijkbaarheid. Zo stuur je tegelijk op sociale rechtvaardigheid én circulaire impact.

Kies KPI’s die zowel materiaalstromen als sociale waarde vangen: reparatiesucces, retour- en hergebruikratio, productlevensduur, materiaalcirculatiegraad en CO-besparing, naast betaalbaarheid en toegankelijkheid van services, doorlooptijd tot reparatie, veiligheidsincidenten, aandeel leveranciers met leefbaar loon, supplier diversity en klant- of medewerkerstevredenheid per doelgroep. Werk met duidelijke baselines en definities, zodat je cijfers vergelijkbaar zijn. Combineer kwantitatieve methoden zoals LCA, kosten- en afvalanalyses, kassadata en IoT-telemetrie met kwalitatieve input via interviews, panelgesprekken en service-observaties.

Gebruik cohortanalyses om gedrag in de tijd te volgen en segmentatie om verschillen tussen groepen zichtbaar te maken. Koppel gegevens aan het digitale productpaspoort waar mogelijk en visualiseer voortgang in dashboards. Test verbeteringen via pilots en A/B-tests en borg eigenaarschap per KPI om echt te sturen.

Governance, transparantie en accountability (zonder greenwashing of wokewashing)

Goede governance begint met helder eigenaarschap: wie beslist, wie levert data en wie mag afwijken als doelen in gevaar komen. Koppel beloning aan duidelijke KPI’s voor circulariteit en DEI+, borg interne controle en laat periodiek onafhankelijke toetsing doen. Wees transparant over je methodes, aannames en databronnen, inclusief beperkingen, zodat claims controleerbaar zijn. Greenwashing voorkom je door milieuclaims altijd te onderbouwen met meetbare resultaten; wokewashing (progressieve sociale taal zonder bewijs) vermijd je door concrete maatregelen en outcomes te tonen, zoals veilige banen en betaalbare services.

Richt een laagdrempelig klachten- en meldpunt in voor medewerkers, klanten en leveranciers, en leg vast hoe je corrigeert en compenseert bij fouten. Publiceer voortgang op basis van dubbele materialiteit en bewaar een audit trail, zodat je verhaal klopt van boardroom tot werkvloer. Zo bouw je geloofwaardigheid én stuurkracht.

Pilots, feedback en bijsturen

Met pilots test je in het klein of je circulaire én inclusieve aannames kloppen, zonder meteen grote risico’s te nemen. Stel vooraf heldere hypotheses, KPI’s en stop/go-criteria op, en ontwerp samen met diverse gebruikers en collega’s uit service, repair en logistiek. Meet gedrag met A/B-tests op prijs, borg, ophaalopties en taal, en combineer data uit servicebonnen, wachttijden, retourpercentages en korte interviews of panelgesprekken met buurtbewoners.

Check actief op ongewenste effecten, zoals langere doorlooptijden voor bepaalde groepen of hogere drempels door digitale-only flows. Leg learnings vast in korte retro’s, wijs eigenaars aan voor verbeteracties en pas ontwerp, voorwaarden of inkoop bij. Schaal wat werkt, stop wat niet werkt, en blijf itereren in een vaste cadans zodat je impact continu sterker wordt.

Veelgestelde vragen over dei+ circulaire economie

Wat is het belangrijkste om te weten over dei+ circulaire economie?

DEI+ in de circulaire economie verbindt diversiteit, gelijkwaardigheid, inclusie en het plus-teken (intersectioneel, toegankelijkheid) met hergebruik en waardebehoud. Het versterkt innovatie, rechtvaardige transitie en draagvlak, en sluit aan bij EU/CSRD, Nederlandse SER-richtlijnen en Belgische due-diligenceontwikkelingen.

Hoe begin je het beste met dei+ circulaire economie?

Start met dubbele materialiteitsanalyse en waardeketenmapping; betrek diverse stakeholders en medewerkers. Ontwerp inclusief producten en services (repair, lease, share), stel inkoopcriteria en partnerschappen op, kies governance en KPI’s, en plan pilots met transparante rapportage.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij dei+ circulaire economie?

Valkuilen: wokewashing/greenwashing, losse projecten zonder governance of budget, geen stakeholderdialoog, geen meetbare KPI’s, ontoegankelijke ontwerpen en services, negeren van lokale gemeenschappen en rechtvaardige verdeling, beperkt leiderschap, en onvoldoende voorbereiding op CSRD/CSDDD-aansluitende rapportage.